سندروم تورت چیست؟ انواع آن را بشناسیم!
سندروم تورت (Tourette Syndrome) یک اختلال عصبی است که باعث بروز تیک‌های ناخواسته در عضلات و حرکات بدنی می‌شود. این اختلال در سیستم عصبی مرکزی ایجاد می‌شود و در بیشتر موارد در کودکی شروع می‌شود، اما ممکن است در سنین بالاتر نیز شروع شود.
تیک چیست
تیک‌ها به عنوان یک اختلال عصبی، کشش، حرکات یا صداهای ناگهانی هستند که فرد به طور ناخواسته و بیش از حد انجام می دهد. تیک‌ها ممکن است در کودکی شروع شده و در طول زمان کمی تغییر کنند، اما در بعضی موارد تیک‌ها تا دوران بزرگسالی نیز ادامه دارد.
انواع تیک
۱. تیک‌های حرکتی:
این تیک‌ها شامل حرکات بدنی هستند که شامل کوفتگی، چرخش سر، جابجایی دست و پا، پریدن و زمزمه کردن هستند.
۲. تیک‌های صوتی:
این تیک‌ها شامل صداهای ناخواسته مانند کوفتگی، سر و صدای ترقه، صدای خنده و گریه هستند.
۳. تیک‌های ساده:
این تیک‌ها شامل حرکات و صداهای ساده هستند که معمولاً تنها یک حرکت یا صدا هستند، مانند کوفتگی، شلیک انگشتان و …
۴. تیک‌های پیچیده:
این تیک‌ها شامل حرکات و صداهای پیچیده‌تری هستند که ممکن است شامل ترقه، ضربه خوردن به چیزی، پریدن و گفتن کلماتی نامفهوم باشد.
تیک های حرکتی ساده
۱. چشمک زدن:
این تیک شامل حرکت چشمک زدن است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۲. نگاه ناگهانی به اطراف:
این تیک شامل نگاه به سمت یک جهت خاص و ناگهانی است که ممکن است با حرکات سر و گردن همراه باشد.
۳. بیرون آوردن زبان از دهان:
این تیک شامل حرکت بیرون آوردن زبان از دهان و به سمت بیرون کشیدن آن است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۴. انقباض بینی:
این تیک شامل حرکت انقباض بینی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۵. حرکات دهان:
این تیک شامل حرکات دهان است که ممکن است شامل گشاد کردن دهان، جابجایی لب‌ها و حرکات دیگر باشد.
۶. تکان دادن سر:
این تیک شامل حرکت تکان دادن سر به سمت چپ و راست و بالا و پایین است.
۷. بالا انداختن شانه:
این تیک شامل حرکت بالا انداختن شانه و سپس پایین آوردن آن است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
تیک های حرکتی پیچیده
۱. بوییدن یا لمس اشیاء:
این تیک شامل حرکت بوییدن یا لمس کردن اشیاء با دست‌ها، پاها یا دهان است. ممکن است فرد با انجام این حرکت‌ها احساس رضایت و آرامش کند.
۲. انجام حرکات و حالات زشت:
این تیک شامل انجام حرکات و حالاتی است که به نظر زشت و نامناسب می‌آیند، مانند بلعیدن بیش از حد، خم شدن بدن، چکش زدن سر، گرفتن دست‌ها به صورت غیرطبیعی و …
۳. خم شدن یا چرخاندن بدن:
این تیک شامل حرکات خم شدن یا چرخاندن بدن است که ممکن است شامل خم شدن یا چرخاندن پایین تا بالا باشد.
۴. راه رفتن با الگوهای خاص:
این تیک شامل رفتن با الگوهای خاص است، مانند پریدن، پاشیدن، راه رفتن به طور مشخص و …
۵. پریدن:
این تیک شامل حرکت پریدن به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است با حرکات دست و پا همراه باشد.
تیک های صوتی ساده
باید توجه داشت که تیک‌های صوتی ساده ممکن است به صورت جداگانه و یا همراه با تیک‌های حرکتی در فرد مشاهده شوند.
۱. سکسکه کردن:
این تیک شامل تکرار سکسکه کردن به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۲. زیر لب صدای مشابه غرغر کردن ایجاد نمودن:
این تیک شامل ایجاد صدایی شبیه به غرغر کردن در زیر لب به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۳. سرفه کردن:
این تیک شامل تکرار سرفه کردن به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۴. صاف کردن گلو:
این تیک شامل تکرار صدای صاف کردن گلو به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
۵. پارس کردن:
این تیک شامل تکرار صدای پارس کردن به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود.
تیک های آوایی پیچیده
۱. تکرار کلمات یا عبارات خود:
این تیک شامل تکرار کلمات یا عبارات خود به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود. فرد ممکن است احساس نیاز به تکرار کلمات یا عبارات خود داشته باشد تا اطمینان حاصل کند که همه چیز درست است.
۲. تکرار کلمات یا عبارات دیگران:
این تیک شامل تکرار کلمات یا عبارات دیگران به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود. فرد ممکن است این کار را به دلیل نیاز به اطمینان از درک صحیح خود و یا به دلیل تنش و استرس انجام دهد.
۳. استفاده از کلمات زشت:
این تیک شامل استفاده از کلمات زشت، نا متعارف و غیر قابل قبول به صورت ناگهانی و بی‌اشتهایی است که ممکن است چندین بار پشت سر هم انجام شود. فرد ممکن است این کار را به دلیل نیاز به تأکید بر احساسات خود و یا به دلیل تنش و استرس انجام دهد.
علائم سندروم تورت
سندروم تورت یا تورتیکولیس به عنوان یکی از اختلالات عصبی، با تیک‌های حرکتی و صوتی همراه است. علائم اصلی سندروم تورت تیک‌های حرکتی هستند که ممکن است شامل چرخش و جابجایی سر، کوفتگی، جابجایی دست و پا، پریدن و یا تکان دادن بدن باشد. همچنین، تیک‌های صوتی نیز می‌توانند شامل کوفتگی، صدای ترقه، صدای خنده و گریه و دیگر صداهای ناخواسته باشند. علائم سندروم تورت ممکن است در سنین مختلف شروع شود، اما معمولاً از ۵ تا ۱۰ سالگی کودک شروع می‌شود.
نحوه تشخیص
۱. مصاحبه بالینی:
در این مرحله، پزشک با بیمار صحبت می‌کند و تاریخچه حال بیمار را گرفته و نشانه‌ها و علایم را بررسی می‌کند.
۲. بررسی جسمی:
پزشک ممکن است برای شناسایی هر نوع علامتی که ممکن است با سندرم تورت مرتبط باشد، از بیمار معاینه کند. این شامل بررسی چشم‌ها، صورت، گردن و دستگاه عصبی است.
۳. آزمایش‌های پزشکی:
پزشک ممکن است آزمایش‌هایی را تجویز کند تا مشکلات دیگری که ممکن است با سندرم تورت همراه باشند، شامل مشکلات عصبی دیگر، ناعادلانه ایمنی و عفونت‌های عصبی را بررسی کند.
۴. آزمایش‌های تصویربرداری:
پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن MRI برای بررسی ساختار و عملکرد مغز و سایر اجزاء مرتبط با سندرم تورت استفاده کند.
۵. تشخیص دیگر:
بعضی از علائم سندرم تورت ممکن است با بیماری‌های دیگر مانند بیماری پارکینسون، بیماری هنتینگتون و بیماری ویلسون همراه باشند. بنابراین، پزشک باید برای اطمینان از تشخیص درست، ممکن است بررسی‌های دیگری نیز انجام دهد.
درمان
۱. داروها:
برخی داروها مانند آنتی‌کولینرژیک‌ها و آنتی‌تیک‌ها ممکن است به درمان سندرم تورت کمک کنند. این داروها به عنوان یک درمان اولیه در نظر گرفته می‌شوند و می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند.
۱. هالوپریدول (هالدول):
هالوپریدول یک داروی ضدپیشگیری اختلالات حرکتی است که ممکن است در درمان سندرم تورت کمک کند. این دارو به عنوان یک آنتی‌پسیکوتیک (ضد روانپریشی) عمل می‌کند و با کنترل سیستم عصبی مرکزی می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کند.
۲. آریپیپرازول (ابیلیفای):
آریپیپرازول نیز یک داروی ضدپیشگیری اختلالات حرکتی است که ممکن است در درمان سندرم تورت کمک کند. این دارو به عنوان یک آنتی‌پسیکوتیک عمل می‌کند و می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کند.
۳. ریسپریدون (ریسپردال):
ریسپریدون یک داروی ضدپیشگیری اختلالات حرکتی است که ممکن است در درمان سندرم تورت کمک کند. این دارو به عنوان یک آنتی‌پسیکوتیک عمل می‌کند و می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کند.
۴. بوتاکس:
بوتاکس یک داروی درمانی است که با تزریق به عضلات مورد نظر، می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کند. این دارو با مسدود کردن ارتباط بین عصب و عضله، می‌تواند به کنترل علائم سندرم تورت کمک کند.
۵. ریتالین:
ریتالین یک داروی تحریک کننده سیستم عصبی مرکزی است که به عنوان درمان مکمل در درمان سندرم تورت ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این دارو با افزایش سطح دوپامین در مغز، می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته کمک کند.
۶. کلونیدین:
کلونیدین یک داروی ضدانعقادی است که به عنوان درمان مکمل در درمان سندرم تورت ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این دارو با کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، می‌تواند به کنترل حرکات ناخواسته کمک کند.
۷. توپاماکس:
توپاماکس یک داروی ضدصرع است که به عنوان درمان مکمل در درمان سندرم تورت ممکن است مورد استفاده قرار گیرد. این دارو با کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی، می‌تواند به کنترل حرکات ناخواسته کمک کند. این دارو به عنوان یک آنتی‌تیک (دارویی که اثراتی روی عصب‌های مختلف دارد) عمل می‌کند و با کاهش فعالیت عصبی، می‌تواند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کند.
۲. فیزیوتراپی:
تمرینات فیزیکی و تحرک درمانی می‌تواند به درمان سندرم تورت کمک کند. تمرینات قوی‌کننده عضلات صورت و گردن و ماساژ ممکن است به عنوان درمان مکمل مفید باشد.
۳. تحرک درمانی و روان‌درمانی:
تحرک درمانی مانند تکنیک‌های آموزشی تنفس می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند. همچنین، روان‌درمانی ممکن است به عنوان درمان مکمل درمان سندرم تورت مؤثر باشد.
۴. عمل جراحی:
در موارد شدید و ناپایدار، عمل جراحی ممکن است به عنوان یک راه حل آخر در نظر گرفته شود. در این روش، عضلاتی که باعث حرکات ناخواسته می‌شوند، بریده می‌شوند.
۵. درمان بیماری اصلی:
اگر سندرم تورت ناشی از بیماری اصلی مانند بیماری پارکینسون یا بیماری هنتینگتون باشد، درمان بیماری اصلی می‌تواند به درمان سندرم تورت کمک کند.
درمان با طب سنتی
۱. گیاهان دارویی:
برخی گیاهان دارویی مانند گل گاوزبان، گون، زنیان و زیره سیاه ممکن است به درمان سندرم تورت کمک کنند. این گیاهان دارای خواص ضد التهابی و ضد تشنج هستند و می‌توانند به کاهش حرکات ناخواسته در صورت و گردن کمک کنند.
۲. ماساژ:
ماساژ محلی در مناطقی که حرکات ناخواسته رخ می‌دهد می‌تواند به کاهش علائم سندرم تورت کمک کند. این روش می‌تواند باعث تسکین و رفع تنش عضلات شود.
۳. تغذیه سالم:
تغذیه سالم و متعادل می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک کند و در کاهش علائم سندرم تورت مؤثر باشد. مصرف مواد غذاییی مانند میوه‌ها، سبزیجات، ماهی و مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم عصبی کمک کند.
مشاوره با پزشک متخصص طب سنتی در خصوص درمان سندرم تورت با روش‌های طب سنتی بسیار مهم است. همچنین لازم است توجه شود که درمان سندرم تورت با طب سنتی نباید به عنوان جایگزین درمان‌های پزشکی مدرن استفاده شود و باید تحتما با مشورت پزشک متخصص و تحت نظارت وی انجام شود.
